Dit blog in het kort

Dit blog liep van 2016 tot 2018 en is nu gesloten, ik geef nu lezingen, begeleid mensen als coach en werk aan een boek. Volg me via Twitter of LinkedIn of stuur me een e-mail voor boekingen. Lopende website: www.arjanbroers.nl 

Inleiding

cropped-herfst.jpgVergrijzing wordt vooral gezien als een financieel en organisatorisch probleem, terwijl het ook een unieke kans biedt op ontwikkeling: voor het eerst in de geschiedenis komen heel veel mensen toe aan de levensvragen van de tweede helft.

We kunnen van slimme mensen wijs worden, van een kenniseconomie een wijsheidscultuur. Hoe? En wat is dan wijsheid en hoe dragen we het over? Dat onderzoek ik hier publiekelijk en samen.

Het begint bij de val

pleisterDat hadden ze me wel eens eerder mogen vertellen: dat het de bedoeling van het leven is dat je valt, en dat het daar begint: de tweede helft, die de beste is – of tenminste de helft waar het om gaat.

De eerste helft domineert

Donald Trump is de kandidaat van de extreme pubercultuur.

We leven in een cultuur die de waarden van de eerste helft verheerlijkt – groei, opbouwen, opklimmen, winnen – en geen oog heeft voor waarden van de tweede helft.

Er gaat iets mis in een samenleving als één levensfase domineert. En zelfs nu we gemiddeld ouder worden dan ooit, ontstaat er geen balans en blijven we pathologische adolescenten. De bankencrisis in 2008 en de opkomst van Donald Trump laten daar extremen van zien.

Midlife: gekte of groeistuip?

De cliché's van de (mannelijke) midlifecrisis

De midlifecrisis is net zoiets als de puberteit: een poort naar een nieuwe fase, niet een tijdelijke gekte aan het begin van je aftakeling. Ook midden in je leven groei je door, en dat gaat gepaard met groeistuipen. Wat er daarna komt aan volwassenheid, wat de inhoud daarvan is, dat is mijn vraag.

Het vehikel zien

bestand-19-10-16-16-49-47Je werk en zelfs je intieme relaties zijn vehikels voor iets anders. Dat ga je zien als je ouder wordt, vertelde mijn garagist.

Het is enorm belangrijk dat je goede vehikels bouwt: een gevoel van eigenwaarde, een stevig ego, een identiteit, een beroep of vaardigheid. Maar op enig moment dringt de vraag zich op of de vehikels die je gemaakt hebt je ook ergens brengen.

Waarom moet je vallen?

In Griekse drama’s was een 'persoon' het masker waardoor de stem van de acteur werd versterkt: ‘per sonare’, doorheen klinken.

Op enig moment ga je zien dat jij niet je verhaal bent, niet je geschiedenis, niet je ideeën, niet je positie, niet je bezittingen. En dat lukt doorgaans pas als je de regie uit handen hebt moeten geven. En wat je dan wel bent? Dat is de vraag van wijsheidstradities – en ook van de beste helft van je leven.

Op zoek naar taal van wijsheid

Adam geeft namen (15e eeuws fresco).

Als je iemand geworden bent en op je grens stuit, blijkt dat je niet alles kunt beheersen, repareren of zelfs maar begrijpen. Maar de dominante manieren van kijken in onze cultuur (en in onszelf) zijn die van de manager, de techneut, de wetenschapper en de therapeut. Zij kijken naar de werkelijkheid om haar te beheersen, te fixen of te analyseren, en de enige die naar binnen kijkt – de therapeut – vertrouwt het niet.

Je weet meer dan je weet 

zwarte-pietDe Verlichting zorgde voor een geweldige groeispurt – en maakte ons tot mensen met een waterhoofd, die leven vanuit de verkeerstoren van het rationele denken.

Maar we kennen de werkelijkheid niet alleen door rationeel te denken, maar ook door ons lichaam, onze emoties, onze verbeelding en onze verbondenheid.

Nee is niet genoeg

contrastervaringWe zijn zo goed getraind om kritisch te zijn, maar wat komt er daarna? Waarom is het zo moeilijk om ergens ja op te zeggen? Om niet alleen ergens tegen, maar ook ergens van of voor te zijn?

Almaar nee zeggen is niet genoeg. Het wordt ook zo vervelend op den duur. Het is tijd om samen te spreken over ons ja – met alles wat erop aan te merken valt.

Woede als identiteit

jan-terlouw-dwddJan Terlouws acht minuten bij DWDD riep veel instemming en ook afkeuring op. In de laatste categorie zaten veel seculiere fundamentalisten, die steeds hetzelfde doen: als er iets aan te merken is (en dat is er altijd), dan deugt de persoon in kwestie of diens mening niet.

Daarmee wordt de eigen woede beschermd als ware het een kostbaar bezit, een identiteit. Bovendien heeft de neezegger een alibi om niet mee te hoeven doen aan het gezamenlijke gesprek over de toekomst van onze samenleving en van de aarde. Zo gaat veel betrokkenheid verloren.

Ongelofelijke overvloed van goed

kaarsenJa, het is een raadsel dat er kwaad is, pijn, lijden en mislukking. Maar het is een even groot raadsel dat er goed is. Een groter raadsel eigenlijk, omdat er zo veel van is.

Maar het goede, al hoeft het er helemaal niet te wezen, is er. In zo’n enorme mate dat we het nauwelijks waarnemen. Ook vandaag gaat op verreweg de meeste plaatsen met verreweg de meeste mensen verreweg het meeste goed.

Wat is wijsheid?

grijstintenZeven elementen van wijsheid probeer ik hier uit:
– er schuilt kracht in kwetsbaarheid;
– je weet dat alles licht én donker, donker én licht is;
– je leert kennis van ratio, lichaam, emoties, verbeelding en verbinding integreren;
– je doet niet alles maar kiest – en gaat de diepte in;
– je wordt milder en ziet jezelf niet meer als de maatstaf;
– je eigen rol wordt kleiner, maar je blikveld groter. Het is niet jouw leven, jij bent van het leven;
– je krijgt zin om te delen, weg te geven, want je hebt al ontvangen.

Leve de depressieve witte man

Woede en depressie zijn twee kanten van dezelfde medaille: ze geven antwoord op onvrede met hoe het is. De boze witte man geeft een ander de schuld, de depressieve zichzelf. Is er een andere optie?

Wijsheidstradities vertellen in allerlei metaforen dat je, om tot nieuw leven te komen, door de woestijn moet, door de donkere nacht, de dood, het graf.

Ondraaglijk kwetsbaar

Een verhaal aan de hand van het zoeken van een vriendin. Kwetsbaar zijn is niet iets wat je moet oplossen of voorkomen, maar een kans om je te laten dragen. Kwetsbaarheid is een vondst van het leven om je te bevrijden van het idiote idee dat je een autonoom individu bent.

Schaduwwerk

Een van de belangrijkste klussen waar je in de tweede helft van je leven voor staat is schaduwwerk. Want alle talenten die je ontwikkelde hebben een schaduwkant. En die kun je niet een leven lang ontlopen. Maar vrees niet: dit werk vraagt niet zozeer om inspanning, maar om ontspanning.

De engste mensen hebben gelijk

Door de Verlichting en het enorme succes van het wetenschappelijke wereldbeeld zijn wij geneigd geloof te zien als het instemmen met een serie overtuigingen. Maar geloof heeft niet met een weten buiten jou te maken, maar met een vertrouwen in jou. En dat gaat gepaard met onzekerheid. De engste mensen hebben gelijk, de wijzen twijfelen.

Dit gaat dus over jou

Een van de tragische dingen van onze cultuur vind ik dat metaforen nauwelijks worden verstaan of overgedragen. Symbolen zoals Pasen en de Goede Week gaan allereerst over een innerlijke werkelijkheid, die anders moeilijk te verwoorden is. Dat is het fascinerende aan verhalen en metaforen: ze onthullen telkens andere facetten of nieuwe lagen die je op het spoor komt als je erbij zit, zwijgt, luistert, zingt.

Leve de paradox: alles is poëzie

Mijn stiefdochter vertelde me over quantummechanica. ‘Vroeger dacht men dat iets ofwel materie ofwel energie was’, zei ze. ‘Maar nu blijkt dat iets zowel het een als het ander kan zijn. Het is afhankelijk van de waarneming.’ Zo schept wetenschap ruimte schept voor paradox en perspectief.

Fok het kritische individualisme

Ik kan last hebben van mijn beide leerscholen, de wetenschappelijke en de spirituele. Altijd maar kritisch denken, tot je verdwaalt in je hoofd. De remedie zou dan zijn: je moet van jezelf houden. Bij mekaar is dat soms best een hoop werk. Voor de vakantie beloofde ik mezelf meer te ‘leven zonder waarom’ en van mezelf te laten houden.

Ik geloof niks

Het is raar om van ‘het’ geloof te zijn, in Nederland in onze tijd. Want het wordt meteen gelijkgesteld met dogma’s en met moraal: met overtuigingen. Alsof je altijd iets gelooft. Maar daarmee missen we een essentieel onderdeel of zelfs voorwaarde ervan: geloof is een houding om te vertrouwen wat er op je pad komt, het is jezelf toevertrouwen aan het leven zelf.

Je weet meer dan je meet

TNO wil werkstress helpen voorkomen met sensoren en instrumenten die fysieke reacties meten. Wat een lekkere businesscase bij meer dan een miljoen mensen met stress per jaar. Waarom niet ons innerlijk bewustzijn trainen? Zodanig aandacht hebben voor je lichaam, dat je voelt wat er binnen in je gebeurt? En je kunt onderzoeken wat het je te vertellen heeft?

Gezocht: mensen die er geweest zijn

Stel nou dat wij geen losse individuen zijn. Stel nou dat waarheid bestaat. En stel nou dat we het juist van onze kwetsbaarheid moeten hebben. Dan zou het fijn zijn om onderweg wat hulp te krijgen van mensen die verder zijn, die er al geweest zijn.

Dit blog liep van 2016 tot 2018 en is nu gesloten, ik geef nu lezingen, begeleid mensen als coach en werk aan een boek. Volg me via Twitter of LinkedIn of stuur me een e-mail voor boekingen. Lopende website: www.arjanbroers.nl