Stel nou dat wij geen losse individuen zijn. Stel nou dat waarheid bestaat. En stel nou dat we het juist van onze kwetsbaarheid moeten hebben. Dan zou het fijn zijn om onderweg wat hulp te krijgen van mensen die verder zijn, die er al geweest zijn.
Drie veronderstellingen, één conclusie. Ik moet snel zijn, haastige bloglezer, anders ben je al afgehaakt. In lange halen, snel thuis (de uitgebreide versie komt nog wel in een boek):
Stel nou dat wij geen losse individuen zijn. Ik (van 1969) groeide op in een tijd waarin het massieve collectivisme van de zuilen werd losgelaten. Vrijheid! Ieder zijn of haar ding! Weg met de dwingende invloed van pastoors, dominees, burgemeesters, van alle autoriteiten! Kies je eigen pad! Wees jezelf!
Dat extreme individualisme was geweldig, maar inmiddels stoten we op de grenzen ervan. Eenzaamheid is een probleem. Identiteit is een vraagstuk. Wie ben ik en waar ben ik van? Of zoals Bas Heijne het formuleert: wat zijn wij van elkaar?
De tijd lijkt rijp voor het besef dat we elkaar voortdurend nodig hebben, beïnvloeden, vormen. ‘Het ik is een knooppunt van relaties’, zei de vorig jaar overleden dominicaan André Lascaris. Een stelling waar ik mijn ego tegen voel protesteren, maar waar ongetwijfeld waarheid in zit.
Stel nou dat waarheid bestaat. Ik groeide op in een tijd waarin ‘waarheid’ net zo verdacht was als autoriteit. Het woord werd gemeden of vervangen door bijvoorbeeld ‘waarachtigheid’. Wat een winst, dat ieder zijn of haar eigen waarheid mocht vinden!
Maar als dat betekent dat het leven zinloos is tenzij je er zelf iets van maakt, is dat een veel te zware taak. Langzaam ontstaat er ruimte voor het idee dat er zoiets als waarheid bestaat, en dat je er van kunt proeven.
En stel nou dat we het juist van onze kwetsbaarheid moeten hebben. Dat is zo’n waarheid die veel mensen gaandeweg gaan zien.
Dan zou het fijn zijn om wat hulp te krijgen van mensen die verder zijn, die er geweest zijn.
Levenservaring moet je zelf opdoen. Maar je kunt er wel bij geholpen worden door mensen die je vooruit zijn. Die al zien wat jij nog niet ziet.
In alle tijden en culturen voor ons waren er mensen en verhalen die tot gids konden dienen. Er waren minder ouderen, maar meer oudsten: mensen die gezag kregen vanwege hun levenservaring. En er waren verhalen en rituelen die richting gaven over wat de bedoeling was.
Ik vind het verontrustend dat zo veel oudere mensen niet meer van hun leven verwachten dan het prettig uit te zitten, en dat zo veel jonge mensen burnout raken, midden in de fysieke kracht van hun leven.
Het zou goed zou zijn als er meer wezenlijke vriendschappen zouden ontstaan tussen mensen van verschillende leeftijden. En het zou mooi zijn als er iets groeit van een gedeeld verhaal over de groei die je als mens kunt doormaken. Ik bedoel: jonge mensen weten dat ze moeten afstuderen, zelfstandig worden en ‘hun passie vinden’, maar dan? Wat zijn de volgende fasen? En wie kan hen helpen de weg te vinden als ze die kwijt raken? Of laten we dat aan artsen en therapeuten?
Zo. Dat waren de lange halen.
Dit is het snelle thuis: mensen van mijn generatie en ouder moeten hun wijsheidswerk doen, omwille van zichzelf en de volgende generaties.
De vraag is: hoe?
